Projekt Riese, czyli z j. niemieckiego olbrzym – taki miał być niedokończony górniczo-budowlany projekt nazistowskich Niemiec w czasach II Wojny Światowej. Budowę ogromnego kompleksu rozpoczęto w Górach Sowich oraz na Zamku Książ w patach 1943-1945. Ze względu na nasilające się alianckie ataki bombowe, główna kwatera Adolfa Hitlera miała zostać przeniesiona w uważaną wtedy za najbezpieczniejszy rejon Sudetów. Prace rozpoczęto na terenie kilkudziesięciu kilometrów kwadratowych obejmujących miasta Włodarz, Jedlińska Kopa, Dział Jawornicki, Walim, Rzeczka, Moszna, Osówka, Soboń i Gontowa. Budowa nie została ukończona, a większość konstrukcji została zniszczona przed wkroczeniem Armii Czerwonej.
Tunele kompleksu Reise
W skutek budowy kompleksu w części zamku Książ ucierpiały niektóre sale i niektóre elementy dekoracyjne. Znacznie większą i bardziej znaczącą część wybudowano jednak poza murami zamku. Powstała wówczas kolejka wąskotorowa, którą przemieszczano więźniów Arbeitslager Furstenstei. Cała budowa składa się z dużych domów i budowli, których przeznaczenie obecnie nie jest nam znane. Poziomy sal podziemnych sięgają do 15 metrów jeden, mierzący długość ok 80m u drugi 53 metry pod dziedzińcem zawierający cztery sztolnie oraz sieć krzyżujących się ze sobą szerokich korytarzy.
Długość tuneli w kompleksie Rzeczka, znajdującym się w mieście Walim, wynosi 500 metrów. Trzy wejścia prowadzą do równoległych sztolni oddalonych od siebie o ok. 45 metrów. Długość rozpoznanych tras podziemnych w Jaworniku wynosi 460 metrów. Do wielkiego kompleksu we Włodarzu, prowadzą trzy wejścia od strony północno-wschodniej i jedno od strony północnej. Niewielka część obiektu zalana jest wodą – w tej części atrakcją jest gondola, którą zwiedzający przemieszczają się do kolejnej części korytarzy, których łączna długość wynosi 3200m.
W miejscowości Głuszyca podziemia Osówka mieszczące m. in. trzy sztolnie i najdłuższą z nich, która mierzy ok. 450m, łącznie liczą długość 1700m. Warte uwagi zwiedzającego są obiekty znajdujące się na ziemi o dużym metrażu – kasyno i siłownia. Na szczycie Soboń w 2010 roku odkryto nowe sztolnie. Nad nimi znajduje się kilka budynków oraz bunkier. Tunele tego małego kompleksu mierzą 700m. W masywie góry Gontowa długość podziemi wynosi 850m.
Jak zeznali byli więźniowie kompleksu Riese, w rejonie Wielkiej Sowy i Małej Sowy, składowano i segregowano materiały budowlane i prawdopodobnie znajduje się tam kolejny obiekt podziemny, którego nie udało się odnaleźć dotychczas.
Więźniowe kompleksu Reise
Przy budowie kompleksu Riesie pracowali więźniowie z 13 obozów pracy pod wspólnym kryptonimem Al Riese. Komendantem tego podboju był nazistowski zbrodniarz wojenny, Albert Lutkemeyer. W 1947r. został od skazany na śmierć przez powieszenie na mocy wyroku śmierci wydanego przez brytyjski Trybunał Wojskowy w Hamburgu. Każdy metr kompleksu Riese to miejsce pracy ok. 13tys. więźniów, z czego śmierć ok. 5tys. wycieńczonych, schorowanych lub po prostu zabitych z rąk SS-manów. Pracowali tam głównie młodzi i silni Żydzi pochodzący z Polski, Węgier, Grecji, Jugosławii, Czechosłowacji, Belgii, Włoch i Holandii.
